‘Zoek het gesprek met de toezichthouder’

Alfred Kool is sinds mei 2023 bestuurslid bij Pensioenfonds ABP. Na vijf jaar als militair en een uitzending naar Libanon kwam hij via de Legervoorlichtingsdienst in de communicatie terecht. Alfred werkte als gemeentevoorlichter en mocht vanaf 1985 pionieren op de toenmalige PR-afdeling van PGGM. Hij groeide er uit tot directeur Corporate Communicatie en werkte sinds 2005 als consultant voor een groot aantal pensioenfondsen. Sinds vorig jaar zit hij in het bestuur van ABP, met specifiek focus op strategische communicatie en de Wtp.

Tekst Jeroen Langelaar | Foto’s Phil Nijhuis

Hoe heb jij de pensioensector zien veranderen?

“Het viel me al snel op dat mensen in de pensioensector oké zijn. Ze werken met passie aan pensioen, houden van zekerheid, en gaan niet voor het grote geld of sexy dienstverlening. Wel bleven lange tijd de gordijnen dicht, niet omdat er wat te verbergen was, maar niemand had interesse. Destijds ook ‘Den Haag’ niet. Maar dat biedt geen goede uitgangspositie voor als er een keer wat speelt. En dat bleek. Door voorvallen is de sector meer buiten gaan treden.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Noem eens een voorbeeld?

“Eind jaren tachtig speelde de Brede Herwaardering, het voornemen om de ‘overreserves’ van pensioenfondsen fiscaal te gaan belasten. Toen is de sector zich gaan roeren in Den Haag. Public affairs kenden we nog niet. We dachten: we schrijven een brief aan de minister en dan gaat het plan wel van tafel. Nou, zo werkte het natuurlijk niet, haha. Dat heeft de sector wakker geschud. Toen ik bij PGGM begon, speelde communicatie nauwelijks een rol. Toen ik wegging, was het een afdeling van twintig man.”

Wat grijpt jou in pensioencommunicatie?

“Het gaat om een maatschappelijk uitermate relevant onderwerp dat iedereen in Nederland raakt, maar waar niemand interesse in heeft. Bovendien gaat er ongelofelijk veel geld in om. Ik dacht destijds: als je dáár communicatief iets mee kan, dan kun je alles aan. In al die jaren is het alleen maar leuker geworden. Zo leuk, dat ik zelf inmiddels een pensioenuitkering ontvang, maar nog steeds actief ben. De transitie naar het nieuwe stelsel wil ik meemaken. Ik maak me ook zorgen over het draagvlak, dus ik wil daar mijn steentje aan bijdragen.”

Je bent bij ABP binnengehaald vanwege je communicatie-ervaring. Dat is bijzonder.

“Al jarenlang roept de sector op congressen dat communicatie zo belangrijk is. Maar als je kijkt naar de samenstelling van besturen, zie je vooral ervaring in vermogensbeheer, wetgeving, actuariaat, maar zelden communicatie. Ik kan nu niet spontaan een bestuurder noemen met een communicatie-achtergrond in de pensioensector. Zelf heb ik natuurlijk ook altijd het belang van communicatie benadrukt. Dus toen mij werd gevraagd naar deze functie te solliciteren, zei ik natuurlijk geen nee. Ik zie dit als kroon op mijn werk.”

Wat is de grootste uitdaging voor de sector?

“De heilige graal blijft het bereiken van deelnemers op individueel niveau, ook als je miljoenen deelnemers hebt. Wat ik mooi vind bij ABP is dat we vanwege de schaal en de aanwezige deskundigheid, interessante experimenten kunnen doen om dit, onder andere met slimme data-analyses, steeds dichterbij te brengen.”

“Daarnaast blijft het toch een sector van rationele denkers, terwijl de mens handelt op gevoel. Het bereiken van emotionele wezens met een rationele boodschap blijft misschien wel een onmogelijke opgave. Het woord ‘pensioen’ alleen al activeert hersendelen die je helemaal niet actief wilt hebben. Dan denk je aan ouderdom, dood, verlies. Je begint op een 3-0 achterstand en dat zal altijd zo blijven. Het is aan ons om te blijven zoeken naar mogelijkheden om de boodschap effectief over te brengen.”

Hoever moet communicatie daarin gaan?

“We zijn te veel gericht op vinkjes halen. We blijven met z’n allen veilig rond de middenstip, terwijl we de dure plicht hebben om het hele speelveld te benutten. Daar hoort bij dat je weleens de randen opzoekt. Ik ben dan ook voorstander van een meer principle-based toezicht, met ruimte voor nuances en maatwerk. Mijn inschatting is dat de AFM daar wel voor open staat, maar dan moet je als fonds wel je zaken op orde hebben én het gesprek durven zoeken.”

Wat is jouw hoop voor de pensioensector?

“Dat we onze ‘steunzenders’ mobiliseren. Ik denk dat we werkgevers moeten stimuleren om een grotere rol te pakken. Maar bovenal: er werken zo’n 20.000 mensen in onze sector. Ik droom ervan dat zij op verjaardagen allemaal met trots vertellen over hun uiterst belangrijke werk. Wij zijn onze eigen beste ambassadeurs. Daar kan geen campagne tegenop.”

In de interviewserie Plein Talk interviewt Jeroen Langelaar op het Plein in Den Haag experts uit de communicatiesector, te beginnen in de pensioensector. Deel 1 met Annemarie van Hekken leest u hier terug.