Het Verkiezingsdebat van Pensioen Pro

Met de verkiezingen in aantocht neemt de onzekerheid in de pensioensector toe. Critici van de Wet toekomst pensioen (Wtp) stevenen af op een meerderheid. Wat betekent dit voor de herziening van het pensioenstelsel? Die vraag stond centraal tijdens het Verkiezingsdebat van Pensioen Pro op 6 november in Amsterdam.

Grote woorden worden niet geschuwd tijdens het debat maandagavond in Café-Restaurant Dauphine. De dames en heren politici zijn nog maar nog maar net opgewarmd of woorden als ‘ramp’ en ‘vreselijk’ vliegen over het podium. 

Risicovol

Aan het woord is Agnes Joseph, de bevlogen Wtp-criticus van Nieuw Sociaal Contract (NSC) en nummer acht op de NSC-lijst bij de verkiezingen, waar de partij van Pieter Omtzigt goede kans maakt om de grootste te worden.

Joseph deelt het podium met Bart Smals (VVD), Ferd Crone (PvdA/GroenLinks), Dorien Blommers (D66), Laurens van Vliet (BBB) en Sebastiaan van den Hout (SP).

“Pensioenfondsen lopen nu al aan tegen gigantische problemen”, zegt Joseph, wijzend op de problemen bij Pensioenfonds Kappers. “Bij invaren zien we nog veel grotere problemen, operationeel wordt het super risicovol.”

Trots op de polder

De voorstanders van de Wtp, zoals VVD en D66, wuiven haar kritiek weg. Smals (VVD) wijst erop dat de Wtp met 93 stemmen vóór ‘een breed gedragen akkoord’ is. “Het is doodzonde om dat weg te gooien. Bovendien is het bestuurlijk onbehoorlijk om de wet weer overhoop te gooien.”

Ook Blommers van D66 is ‘trots’ op het akkoord van de polder. De wet bevat volgens haar voldoende waarborgen. Zo toetst DNB alle besluiten tot invaren. Crone (PvdA/GroenLinks) beschuldigt NSC ervan onzekerheid in de sector aan te wakkeren door ‘de hele discussie opnieuw’ te voeren.

Niet invaren standaard

Hoewel NSC de Wtp niet wil intrekken, vraagt de partij wel om grote aanpassingen. Zo wordt niet invaren de standaard, en kan invaren alleen met instemming van deelnemers. Hoe dat er precies uit moet zien, daarover blijft NSC vaag: “Dat moeten we afstemmen met juristen.”

Dat dit voor onzekerheid zorgt in de sector deert de partij niet. “Ik sta voor de mensen, de deelnemers, niet voor de sector.”

BBB en SP tonen zich de grootste tegenstanders van de Wtp. Zij willen gehoor geven aan opinieonderzoeken waaruit zou blijken dat ‘de meeste mensen het oude systeem willen behouden’. “Zou het niet beter zijn om te zeggen: terug naar de tekentafel?” aldus Van Vliet (BBB). 

Terugkeer naar DB is geen reële optie, vindt D66. “Die beloftes van een zeker pensioen kunnen we niet meer waarmaken.”

Pensioencommunicatie

Volgens PvdA/GroenLinks ligt een deel van de angst in verkeerde communicatie. Oud-minister Wouter Koolmees sprak van ‘pensioenpotjes’ en ‘meer keuzevrijheid’. Dat heeft mensen afgeschrikt, aldus Crone, en kán ook de verkeerde indruk wekken: een potje kan leeg raken, een potje gaat naar nabestaanden bij vroegtijdig overlijden – van beide is in pensioenen geen sprake.

Communicatie over pensioenen blijft een uitdaging, bevestigt VVD’er Smals. Maar: “De Wtp maakt pensioenen individueler. Dat zorgt ook voor meer pensioenbewustzijn en betrokkenheid.”

Collectief instemmingsrecht

Die betrokkenheid is echter onvoldoende om deelnemers te laten besluiten over invaren, vinden VVD, D66 en PvdA/GroenLinks. NSC begrijpt de angst niet: “Instemmen zorgt voor draagvlak en je bespaart tonnen aan rechtszaken.” Joseph vergelijkt de keuze voor invaren met die voor een vast of variabel pensioen. “Mensen maken die keuzes nu al, dus waarom niet ook in de transitie?” 

Die vergelijking gaat volgens Smals niet op. Het ‘bedrag ineens’ vond Omtzigt te ingewikkeld voor deelnemers, aldus de VVD’er. “Dat is peanuts vergeleken met invaren.”

Carve-out gepensioneerden

In elk geval is NSC voorstander van een carve-out voor gepensioneerden, waarbij hun oude rechten blijven staan en worden overgezet naar een verzekeraar met vaste indexatie. Tegen dat idee lijkt op het podium weinig weerstand te bestaan, al klinken er twijfels over de uitvoerbaarheid. Sowieso vinden de andere partijen de pensioenparagraaf in het verkiezingsprogramma van NSC te mager voor een partij die zulke grote aanpassingen wenst.

In debat met Joseph verwoordt Blommers (D66) de visie van de gevestigde partijen. “Natuurlijk moet de transitie zorgvuldig gaan. Maar dat betekent niet dat het niet aan de randjes mis kan gaan. Als dat gebeurt, moeten we repareren. Maar houd wel het grote plaatje voor ogen. Als we alle ongelukken willen voorkomen, dan verandert er nooit iets.”

Op de SP na wil geen enkele partij pensioen een ‘breekpunt’ noemen bij de formatie. En NSC? Die belooft met een verdere toelichting te komen op de pensioenparagraaf. 

Het Verkiezingsdebat op 6 november 2023 was een initiatief van PensioenPro. Het debat is in z’n geheel terug te luisteren bij Pensioen Pro.